-
1 certo
I certō adv. [ certus ]1) наверно, с уверенностью, доподлинноc. scio Pl, Ter, C etc. — я уверен, несомненно, да, конечно2) твёрдо, окончательно (c. decrevi Ter)II certo, āvī, ātum, āre [одного корня с cerno, certus ]1) стараться наперерыв, состязаться, спорить (cum aliquo de aliqua re и inter se aliquā re C etc.; alicui V etc.)c. verbis L — вести диспут, пререкатьсяpro suā potentiā c. Sl — бороться за своё могущество2) бороться, сражатьсяc. bello (acie) de re aliqua L, V etc. — воевать за что-л.c. cum hostibus pro salute, non pro gloriā Sl — бороться с врагами не для славы, а чтобы спасти себя3) усердно стараться, горячо стремиться (c. vincere V; c. tollere aliquem tergeminis honoribus H)4) юр. судитьсяinter se jure c. C — судиться друг с другом -
2 certo
[st1]1 [-] certō, adv. (souv. avec scio) [certus]: d'une façon certaine, certainement, sûrement, bien sûr. - mihi certo nomen Sosia'st, Plaut. Am. 1: moi, bien évidemment, je m'appelle Sosie. - certo haec mulier aut insana aut ebria est, Plaut. Men.: en tout cas, cette femme est soit folle soit ivre. - non tu homo sanus es, certo scio, Plaut. Men.: non, tu n'as pas tout ton bon sens, je le sais bien. - veniunt in mentem mihi permulta: vobis plura, certo scio, Cic. Caecin. 19, 55: il me vient à l'esprit une foule d'exemples: à vous, un plus grand nombre, je le sais bien. [st1]2 [-] certo, āre, āvi, ātum: - intr. et qqf. tr. - - certo cum aliquo → emploi classique. - certo alicui → poét. et époque impériale. a - lutter (dans un exercice physique); prendre part à des jeux, disputer le prix de. - cursu cum aequalibus certare, Sall. J. 6: disputer le prix de la course avec les jeunes de son âge. - poét. avec acc. - hunc pius Alcides Pelopi certavit honorem, Stat.: le pieux Alcide consacra ce prix honorifique à Pélops. - Pythia et Isthmia de lucta certare, Apul.: disputer le prix de la lutte aux jeux Pythiens et aux jeux Isthmiques. b - combattre (sur un champ de bataille). - armis cum hoste certare an venenis, Cic.: combattre l'ennemi avec les armes ou avec le poison. - coactus rerum necessitudine statuit armis certare, Sall. J. 48: sous l'empire de la nécessité, il décida de s'en remettre aux armes. - dum apud Zamam sic certatur, Sall. J. 58: pendant qu'on se bat ainsi près de Zama. c - débattre en justice, plaider. - certare foro: plaider au forum. - certare jure (certare legibus): plaider en s'appuyant sur le droit. - certare de hereditate: plaider pour un héritage. - certare multam: débattre le taux de l’amende. - Arcadiā mecum judice certare, Virg. B. 4: lutter avec moi en prenant pour juge l'Arcadie. - magna minorve foro si res certabitur olim, Hor. S. 2: si, un jour, un procès, grand ou petit, se plaide au Forum. d - entrer en lutte, rivaliser, disputer, faire assaut de, s'efforcer à l'envi, travailler à. - joco certare, Hor. C. 2, 12, 18: faire assaut de plaisanteries. - cum aliquo de virtute certare: rivaliser de vertu avec qqn. - certare malitiā tecum, Plaut. Pers.: rivaliser de méchanceté avec toi. - montibus in nostris solus tibi (= tecum) certat Amyntas, Virg. B. 5: dans nos montagnes, seul Amyntas rivalise avec toi. - certare officiis inter se, Cic.: rivaliser entre eux de bons offices. - certare oratione, Liv.: lutter d'éloquence. - certant inludere capto, Virg. En. 2: ils maltraitent à qui mieux mieux le prisonnier. - certare + prop. inter. indir.: lutter pour savoir. - certabant quis eorum gubernaret, Cic. Off. 1: (les matelots) luttaient pour savoir lequel d'entre eux tiendrait le gouvernail. - avec inf. - certat quisque evadere, Curt. 9: c'est à qui se dérobera le premier au péril. - cum valentissimo quoque sodalium certat frangere fluctus, Plin. Pan.: il dispute à tous les plus robustes de ses amis l'honneur de briser les flots.* * *[st1]1 [-] certō, adv. (souv. avec scio) [certus]: d'une façon certaine, certainement, sûrement, bien sûr. - mihi certo nomen Sosia'st, Plaut. Am. 1: moi, bien évidemment, je m'appelle Sosie. - certo haec mulier aut insana aut ebria est, Plaut. Men.: en tout cas, cette femme est soit folle soit ivre. - non tu homo sanus es, certo scio, Plaut. Men.: non, tu n'as pas tout ton bon sens, je le sais bien. - veniunt in mentem mihi permulta: vobis plura, certo scio, Cic. Caecin. 19, 55: il me vient à l'esprit une foule d'exemples: à vous, un plus grand nombre, je le sais bien. [st1]2 [-] certo, āre, āvi, ātum: - intr. et qqf. tr. - - certo cum aliquo → emploi classique. - certo alicui → poét. et époque impériale. a - lutter (dans un exercice physique); prendre part à des jeux, disputer le prix de. - cursu cum aequalibus certare, Sall. J. 6: disputer le prix de la course avec les jeunes de son âge. - poét. avec acc. - hunc pius Alcides Pelopi certavit honorem, Stat.: le pieux Alcide consacra ce prix honorifique à Pélops. - Pythia et Isthmia de lucta certare, Apul.: disputer le prix de la lutte aux jeux Pythiens et aux jeux Isthmiques. b - combattre (sur un champ de bataille). - armis cum hoste certare an venenis, Cic.: combattre l'ennemi avec les armes ou avec le poison. - coactus rerum necessitudine statuit armis certare, Sall. J. 48: sous l'empire de la nécessité, il décida de s'en remettre aux armes. - dum apud Zamam sic certatur, Sall. J. 58: pendant qu'on se bat ainsi près de Zama. c - débattre en justice, plaider. - certare foro: plaider au forum. - certare jure (certare legibus): plaider en s'appuyant sur le droit. - certare de hereditate: plaider pour un héritage. - certare multam: débattre le taux de l’amende. - Arcadiā mecum judice certare, Virg. B. 4: lutter avec moi en prenant pour juge l'Arcadie. - magna minorve foro si res certabitur olim, Hor. S. 2: si, un jour, un procès, grand ou petit, se plaide au Forum. d - entrer en lutte, rivaliser, disputer, faire assaut de, s'efforcer à l'envi, travailler à. - joco certare, Hor. C. 2, 12, 18: faire assaut de plaisanteries. - cum aliquo de virtute certare: rivaliser de vertu avec qqn. - certare malitiā tecum, Plaut. Pers.: rivaliser de méchanceté avec toi. - montibus in nostris solus tibi (= tecum) certat Amyntas, Virg. B. 5: dans nos montagnes, seul Amyntas rivalise avec toi. - certare officiis inter se, Cic.: rivaliser entre eux de bons offices. - certare oratione, Liv.: lutter d'éloquence. - certant inludere capto, Virg. En. 2: ils maltraitent à qui mieux mieux le prisonnier. - certare + prop. inter. indir.: lutter pour savoir. - certabant quis eorum gubernaret, Cic. Off. 1: (les matelots) luttaient pour savoir lequel d'entre eux tiendrait le gouvernail. - avec inf. - certat quisque evadere, Curt. 9: c'est à qui se dérobera le premier au péril. - cum valentissimo quoque sodalium certat frangere fluctus, Plin. Pan.: il dispute à tous les plus robustes de ses amis l'honneur de briser les flots.* * *I.Certo, certas, certare. Debatre avec aucun, Estriver.\Acies certant. Virgil. Les armees combatent.\Ambigue certare. Tac. Aucunesfois vaincu, aucunesfois vainqueur.\Certare bello de re aliqua. Li. Debatre quelque chose par armes.\Plus vno Marte certare. Sil. Donner plus d'une bataille, Combatre plus d'une fois.\Augendae dominationi certare. Tacit. Pour augmenter et accroistre la domination.\Benedictis certare. Terent. A qui dira mieulx l'un de l'autre.\Damnis. Plaut. Tascher à destruire l'un l'autre, Endommager l'un l'autre.\Legibus suis certare domi. Cic. Plaider sur le lieu selon leurs loix.\Maledictis certare cum aliquo. Liu. A qui mesdira le plus fort l'un de l'autre, S'entredire injures, S'entrinjurier.\Minaciis certare cum aliquo. Plaut. Menasser.\Mero. Horat. A qui boira le mieulx.\Priorem officio certare. Virgil. Faire du plaisir le premier.\Pignore. Virgil. Gager.\Sagitta celeri. Virgil. A qui tirera mieulx de l'arc.\Vigiliis ac labore cum altero. Liu. Qui sera le plus vigilant et le plus travaillant, Qui veillera et travaillera le plus.\Vitiis. Cic. S'efforcer d'estre plus vitieux qu'un autre.\Secum certare. Plin. iunior. Tascher à surmonter soymesme.\Certare cum alterius improbitate. Cic. Faire à qui sera le plus meschant.\Certat AEgyptus cum feracissimis terris. Plin. iunior. Egypte est aussi fertile que les plus fertiles terres qui soyent.\Imparibus certare. Horat. Debatre contre ceulx qui ne sont point ses pareils.\Forma certare deis. Sil. Beau comme Dieu, ou comme un ange.\Melioribus certare. Hor. Combatre plus grans et plus riches que soy\Cum quibus de imperio certatur. Liu. Avec lesquels on ha debat qui sera le maistre.\Pugnaciter certare de re aliqua. Cic. Estriver opiniastrement.\In decus et famam lethi cum aliquo certare. Sil. Pour mourir de mort plus honorable et glorieuse.\In omne facinus certare. Seneca. S'efforcer et tascher d'estre le plus meschant qu'il soit possible, S'abandonner à toutes meschancetez.\Foro certare, Id est in foro. Horat. Plaider.\Iure certare inter se. Cic. Plaider ensemble, etc.\Sub lege aliqua certare. Claud. Soubz quelque condition.\Certantque illudere capto. Virgil. Ils s'efforcent, à qui s'en mocquera le plus.\Certo superare. Virg. Je tasche à surmonter.\Certo vincere. Virgil. Je tasche à vaincre.\Certare aliquid. Horat. S'efforcer de faire quelque chose.\Certare, cum datiuo. Virg. Solus tibi certet Amyntas. Il n'y a que Amyntas qui se ose paragonner à toy.\Donaria alicui certant. Valer. Flac. Quand on luy presente des dons, où on luy fait des presens à l'envie, et à qui plus en presentera et donnera.\Certatur, Impersonale. Liu. Inter ordines certabatur. Il y avoit debat et dissension entre les estas, ou entre les bandes.\Certabaturque sententiis. Liu. Ils estoyent de diverses opinions.II.Certo Aduerbium confirmantis. Plaut. Liberum ego te iussi abire? MES. certo. Ouy, Ouy vrayement, Il est ainsi.\Certo, Aduerbium similiter affirmandi, quod etiam Pro certo dicimus. Cic. Quasi certo futurum. Certainement, Pour certain, Sans doubte, Sans faulte.\Certo haec mea est. Plaut. Pour certain.\Satin'hoc certo? G. certe hisce oculis egomet vidi. Terent. Mais est ce pour certain? Est ce chose asseuree? -
3 certō
certō āvī, ātus, āre, freq. [certus], to match, vie with, fight, contend, struggle, combat, do battle: armis cum hoste, an venenis?: pugnis, calcibus: proelio, S.: de salute, Ta.: de ambiguo agro bello, L.: acie, V.: animis iniquis, V.: in Bruti salute certatur: maximā vi certatur, S. — Fig., to contend, struggle, strive: inter se quo iure certarent: in centumvirali iudicio: provocatione, L.: si quid se iudice certes, H.: foro si res certabitur olim, be tried, H.: cui (multae) certandae cum dies advenisset, L.: certata lite deorum Ambracia, the subject of arbitration, O.: quicum omni ratione certandum sit: (carmina) certantia iudice Tarpā, recited in competition, H. — To contend, compete, wrestle, struggle, strive, vie, match: cursu cum aequalibus, S.: si nautae certarent, quis eorum potissimum gubernaret: dic, mecum quo pignore certes (in music), V.: Carmine vilem ob hircum, H.: solus tibi certat Amyntas, is your only rival, V.: Certent et cycnis ululae, V.—With inf: Phoebum superare canendo, V.: aequales certat superare legendo (violas), O.: inter se eruere quercum, V.: praedas certantes agere, with all their might, S.: Avidi gloriae certantes murum petere, striving to outdo one another, S.—Fig., to compete, vie, emulate, rival: Benedictis si certasset, T.: cum civibus de virtute, S.: cum aliorum improbitate: contumaciā adversus nobiles, L.: vobiscum de amore rei p.: virtute oportere, non genere certari.—Poet.: viridique certat Baca Venafro, H.: decerpens Certantem uvam purpurae, H.: (hunc) tergeminis tollere honoribus (i. e. tollendo), H.* * *Icertare, certavi, certatus Vvie (with), contest, contend/struggle (at law/politics), dispute; fight, striveIIcertius, certissime ADVcertainly, definitely, really, for certain/a fact, truly; surely, firmly -
4 certo
1.certō, adv., v. certus, adv. A.2.certo, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [cerno], to decide something by a contest (cf. cerno, II. C. b.); hence, to fight, struggle, contend, combat, implying great exertion, and usually a measuring of strength (class. in prose and poetry; most freq. in a trop. signif.; syn.: decerto, contendo).I.Of a physical contest of strength;II.mostly of battle: utrum igitur utilius Fabricio... armis cum hoste certare, an venenis?
Cic. Off. 3, 22, 87:adulescentium greges Lacedaemone videmus ipsi incredibili contentione certantis pugnis, calcibus, unguibus, morsu denique,
id. Tusc. 5, 27, 77:manu,
Sall. H. 2, 41, 6 Dietsch:proelio,
id. J. 81, 3:cum Gallis pro salute,
id. ib. 114, 2; cf. Tac. Agr. 5:de ambiguo agro bello,
Liv. 3, 71, 2:de imperio cum populo Romano,
Cic. de Or. 2, 18, 76:de principatu armis,
Tac. H. 2, 47; cf. Suet. Vesp. 5:odiis etiam prope majoribus certarunt quam viribus,
Liv. 21, 1, 3:acie,
Verg. A. 2, 30 et saep.— Impers.: dignus quicum certetur, Pac. ap. Non. p. 473, 16: certatur limine in ipso Ausoniae, Verg. A. 10, 355; 11, 313:die quo Bedriaci certabatur,
Tac. H. 2, 50:quā in parte rex pugnae affuit, ibi aliquamdiu certatum,
Sall. J. 74, 3:in cujus (amnis) transgressu multum certato pervicit Vardanes,
Tac. A. 11, 10; id. H. 4, 61.—Mostly poet. in pass.:certata lite deorum Ambracia (for the possession of which Apollo. Diana, and Hercules contended),
Ov. M. 13, 713:certatus nobis orbis (i. e. de quo certavimus),
Sil. 17, 342; cf. II. infra.—Out of the sphere of milit. operations, to contend, struggle, strive, emulate, vie with: certabant urbem Romam Remoramne vocarent, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 85 Vahl.): haut doctis dictis certantes sed maledictis, Enn. ap. Gell. 20, 10, 4 (Ann. v. 274 ib.):2.minis mecum, minaciis,
Plaut. Truc. 5, 56:malitiā tecum,
id. Pers. 2, 2, 56:benedictis,
Ter. Phorm. prol. 20:certare ingenio, contendere nobilitate,
Lucr. 2, 11:cum aliquo dicacitate,
Cic. Brut. 46, 172:officiis inter se,
id. Fam. 7, 31, 1; cf.:certatum inter collegas maledictis,
Liv. 5, 8, 13; and:eo modo inter se duo imperatores certabant,
Sall. J. 52, 1:cum civibus de virtute,
id. C. 9, 2:pro sua quisque potentia,
id. ib. 38, 3:contumaciā adversus contemnentes humilitatem suam nobiles certavit (Licinius),
Liv. 9, 46, 4: cum usuris fructibus praediorum, to contend against interest ( to strive to pay interest) with the produce of estates, Cic. Cat. 2, 8, 18: cum a Cheruscis Longobardisque pro antiquo decore aut recenti libertate;et contra, augendae dominationi certaretur,
Tac. A. 2, 46:ob hircum,
Hor. A. P. 220:joco,
id. C. 2, 12, 18:mero,
id. ib. 4, 1, 31:animis iniquis,
Verg. A. 10, 7:parsimoniā et vigiliis et labore cum ultimis militum,
Liv. 34, 18, 5:sententiis,
Tac. A. 1, 29 al.:ut si nautae certarent, quis eorum potissimum gubernaret,
Cic. Off. 1, 25, 87:mos gentis est, equitare jaculari cursu cum aequalibus certare,
Sall. J. 6, 1:dic mecum quo pignore certes,
Verg. E. 3, 31:celeri sagittā,
id. A. 5, 485:certemus, spinas animone ego fortius an tu Evellas agro,
Hor. Ep. 1, 14, 4.— Poet., with acc.: hanc rem ( = de hac re), Sedigit. ap. Gell. 15, 24; cf. in pass.:cui (multae) certandae cum dies advenisset,
Liv. 25, 3, 14.—With dat. instead of cum:solus tibi certat Amyntas,
Verg. E. 5, 8; Hor. S. 2, 5, 19; id. Epod. 11, 18; 2, 20; id. C. 2, 6, 15; Verg. E. 8, 55; id. G. 2, 138; Ov. M. 14, 794.—Particularly of judicial disputations, to contend at law:3.inter se,
Cic. Verr. 2, 2, 16, § 39; cf. id. ib. 2, 2, 13, §32: in centumvirali judicio,
id. de Or. 1, 39, 177:si a duumviris provocarit, provocatione certato,
Liv. 1, 26, 6:si quid se judice certes,
Hor. S. 2, 1, 49:foro si res certabitur olim,
id. ib. 2, 5, 27.—With inf. (mostly poet.), to strive to do something, to labor, endeavor, struggle earnestly, to exert one ' s self:certantes ad summum succedere honorem,
Lucr. 5, 1123; so,inter se cernere,
id. 5, 394:dimittere se (nubes),
id. 6, 509:populum alium suorum sepelire,
id. 6, 1247:Phoebum superare canendo,
Verg. E. 5, 9:superare,
Ov. M. 5, 394:vincere,
Verg. A. 5, 194:tollere (hunc) tergeminis honoribus,
Hor. C. 1, 1, 8:inter se eruere quercum,
Verg. A. 4, 443:certat quisque evadere,
Curt. 9, 4, 33:frangere fluctus,
Plin. Pan. 81 fin.; Sil. 13, 222; Stat. S. 5, 3, 191.
Перевод: с латинского на все языки
со всех языков на латинский- Со всех языков на:
- Латинский
- С латинского на:
- Все языки
- Английский
- Русский
- Французский